خاطرات مؤمن عبدیپور از شهدای طرهان بزرگ
***
طرهان بزرگ
به سرزمین مابین دو رودخانهی بزرگ سیمره و کشکان طرهان بزرگ مینامند. این خطه شامل شهرستان کوهدشت؛ بخش مرکزی، طرهان، کوهنانی، دربگنبد، رومشگان، بخش شاهیوند، شهرستان چگنی و روستاهای مسیر غرب رودخانهی کشکان در شهرستان پلدختر است که به آن کوهدشت قدیم یا طرهان بزرگ میگویند.
کوهدشت سومین شهرستان استان لرستان است که در غرب این استان واقع شده و دارای آب و هوای معتدل کوهستانی و نیمه خشک است و مساحت شهرستان ۳۹۰۴ هزار کیلومتر مربع میباشد. بر اساس آمار سرشماری نفوس و مسکن سال ۱۳۹۲ جمعیت شهر ۹۲ هزار و کل شهرستان ۶۵۸/166 هزار نفر است.
طرهان بزرگ از شمال به استان کرمانشاه، از شمال غربی، جنوب و جنوب غربی به استان ایلام و از شرق به خرمآباد منتهی میشود.
در تاریخ معاصر میبینیم؛ طرهان بزرگ از دورانِ حکومت قاجار تا کنون از مناطق تأثیرگذار تاریخ لرستان به لحاظ دارا بودن ظرفیتهای فراوان و پتانسیلهای سیاسی، اجتماعی، فرهنگی و پیشینهی کهن تاریخی و شرایط خاص جغرافیای نظیر داشتن مرز مشترک با دو استان مرزی کرمانشاه و ایلام بوده است.
نقش مردم انقلابی شهرستان کوهدشت یا طرهان بزرگ در پیروزی انقلاب برجسته و پر رنگ و شنیدنی است. به لحاظ اینکه بسیاری از شخصیتهای مبارز همراه با نهضت امام(ره) یا به این شهر تبعید شدهاند و به تعبیری دیگر شهر تبعیدشدگان مبارزین انقلابی و یا دیگر روحانیون سرشناس به این منطقه پناه آوردهاند و به دور از چشم مأمورین رژیم ستمشاهی، مورد حمایت مردم قرار گرفتهاند. لذا به همین جهت انقلابیون شهرستان نسبت به سایر شهرها در جریان روند مبارزات بوده و زودتر از شهرهای دیگر در سقوط رژیم در این خطه فعالیت کردهاند. بنابراین علیرغم جمعیت ناچیز شهری در آن دوران ۵ شهید والامقام انقلاب تقدیم اسلام نمودهاند.
پس از پیروزی انقلاب و آغاز تحرکات ضدانقلاب پیران و جوانان این شهرستان به ندای امام(ره) از جمله اولین پیشگامان مبارزه با ضدانقلاب بودهاند به ویژه در جنگ پاوه و سایر مناقشات بسیاری با اسلحه و مهمات خود، داوطلب حمایت از انقلاب شدند و نقش آفرینی کردند.
با آغاز جنگ تحمیلی و صدور فرمان حضرت امام(ره) مبنی بر دفاع همه جانبه امت از نظام، قشرهای مختلف مردم انقلابی طرهان بزرگ از جمله پیشقراولان دفاع مقدس بودند که به صورت داوطلبانه در قالب نیروهای مردمی وارد عرصهی جنگ شدند. کوهدشت یکی از اولین شهرهای بود که در همان روزهای آغازین حمله رژیم بعث عراق مورد حملهی هوایی قرار گرفت و تعدادی از مردم بیگناه به خاک و خون کشیده شدند. به لحاظ شلیک اولین موشک متحرک از کوههای این شهرستان به شهر بغداد دهها بار شهر و روستاها و حتی کوههای مرتفع این شهرستان به واسطه وجود سایت موشکی مورد تجاوز و بمباران قرار گرفت. با ورود رسمی سپاه به عرصهی جنگ و سازماندهی مردم برای دفاع از مرزها، تیپ و لشگرهای ۵۷ ابوالفضل(ع) تیپ ۱۵ امام حسن(ع) ۷۲ محرم، ۱۲ حنین، ۱۳ رعد و سایر یگانها شاهد رشادتها و جانفشانیهای داوطلبین این خطهی قهرمانپرور بودهایم.
این شهرستان دو گردان محبین و عاشورا را بهصورت ثابت و عملیاتی در لشگر ۵۷ تا پایان جنگ و عملیات مرصاد داشت. چه رشادتهایی بهعنوان فاتحان حاج عمران، شلمچه، تصرف شهر ماووت، گمو، گلان، حلبچه، دربندیخان، کاتو و… از خود برجای گذاشتند.
طرهانیان در امنیت شهرهای بوکان، پیرانشهر، نقده، اشنویه، مهاباد و سردشت، نقش پر رنگ و حماسهسازی ایفا کردند. اولین هستهی عملیاتهای برونمرزی قرارگاه پانزده رمضان با همکاری پیشمرگان جبههی میهنی کردستان عراق و انهدام تأسیسات کرکوک در عمق ۱۵۰ کیلومتری خاک عراق بچههای قهرمان کوهدشت بودند و بسیاری از مجاهدتهای دیگر در یگانهای مختلف که در این چند سطر نمیگنجد. نهایتاً کوهدشت در جنگ تحمیلی ۵۱۴ شهید، ۱۳۰۰ جانباز و ۶۹ آزاده را در قالب پیروزی انقلاب، جنگ تحمیلی، مدافع حرم، مدافع امنیت و مبارزه با مواد مخدر تقدیم نظام مقدس جمهوری اسلامی ایران کردند و برگ زرینی دیگر بر دفتر قطور افتخارات خطهی طرهان بزرگ افزودند.
