لَک و لَکستان (دوزبانه؛ فارسی- انگلیسی)
از نگاه مستشرقان قرن هفده
تا نیمه‌ی قرن بیست میلادی
داود داودی
با مقدمه‌ای از
پروفسور مارسل اوت
*****************
مقدمه‌ی کتاب؛
غربی‌ها همیشه شیفته‌ی حکومت‌های ایران در آسیای مرکزی بوده‌اند. من نیز همواره مجذوب این جذابیت شده‌ام. سفرهایی را آغاز کردم که از شمال تا گستره‌ی جنوبی ایران را شامل می‌شد و در مناظر افسانه‌ای آن به تحقیق پرداختم. در میان شگفتی‌های باستانی، عصاره‌ی فرهنگ ایرانی را در سازه‌های میناکاری‌شده‌ی درخشان، باغ‌های پر از شکوفه و پرندگان پرجنب‌وجوش و مزین به حوض‌ها با ادای احترام به شاعران بزرگی که زمانی در این سرزمین‌ها پرسه می‌زدند چشیدیم. اینجا بوده که عمر خیام نفیس‌ترین ابیات خود را سروده است. با این‌حال، برخورد با مردم بومی عمیق‌ترین تأثیرها را بر من داشت. با جمعیتی شاد، باهوش، فرهنگ‌مدار و فروتن مواجه شدم که نگاهشان اشتیاق و حسرت هزاره‌های گذشته را به‌همراه داشت. کوه‌های شمال ایران ما را دو چندان جادو می‌کرد. در درّه‌های باریک زاگرس با نقوش حک شده بر دیوارهای صخره‌ای، چوپان‌های پیری را می‌دیدم که در پوشش نمدی خود خفته بودند و گویش‌شان حتی برای همراهان ایرانی من نامفهوم بود. این میزبانان مهربان ما را در میهمانی خود پذیرفتند و با آواز و رقص و شادی افسارگسیخته و خودجوش از ما پذیرایی کردند. واضح به نظر می‌رسید که به‌طور تصادفی با جمعیت رو به زوال قبایل نیمه‌کوچ‌نشین لک زبان مواجه شده بودیم. همانطور که داود داودی به صراحت بیان کرده است، ایران امروزی موزاییکی‌ست از هویت‌های گوناگون، از جمله هویت‌هایی که از جنوب قفقاز می‌آیند، مانند آذربایجانی‌های باستان. در میان این انبوه زبان‌های قفقازیِ کمتر شناخته شده یا منقرض شده، گویش‌های متعددی به سمت جنوب پراکنده شده‌اند که در تشکیل یک ملت اصیل ایرانی مشارکت داشته‌اند. کتاب وزینی که اکنون در اختیار شماست، نمایانگر بررسی دقیق نوشته‌های غربی و گواهی‌ست بر جذابیت سرزمین اسطوره‌ای ایران که «قصه‌های هزار و یک شب» از آن سرچشمه گرفته و رؤیاهای ما را تغذیه کرده است. اینجاست که ابیات جاودانه‌ی عمر خیام، در آستانه‌ی رؤیاها خلق شده‌اند. مسافران غربی چنان مجذوب و تسلیم این جهان رؤیایی می‌شوند که هرگز تمایلی به ترک افسون آن ندارند. من مسحور از تجربه‌هایی هستم که در ادامه‌ی سفر مسافران برجسته در آنجا داشتم و ماجراهایشان به وضوح در این صفحات بیان شده است. در سفرهایم به این سرزمین رؤیایی، با داود داودی آشنا شدم که درباره‌ی تحقیقات خود که در این کتاب گردآوری شده است بحث می‌کرد. اشتیاق، فرهیختگی و جدیت این محقق چنان در من طنین‌انداز شد که فعالیت‌های علمی‌مان را به‌هم نزدیک کرد. از این رو باعث افتخار و خوشحالی من است که نتیجه‌ی سرسختی‌هایش را می‌بینم. داود علاوه بر علم و دانش بسیار دقیق و گسترده، می‌دانسته که چگونه به سبکی دلنشین و گیرا بنویسد. در واقع مطالعه‌ی این کتابِ لذت‌بخش، شبیه غوطه‌ور شدن در یک حماسه و داستان جذاب ایرانی‌ست.
مارسل اوت
استاد بازنشسته‌ی دانشگاه لیژ بلژیک
13 فوریه 2024 مصادف با 24 بهمن 1402 خورشیدی
***************